De Bètapartnersconferentie 2017 had als thema ‘Leerlingen aan zet!’ en vond plaats op donderdag 16 maart op het Vechtstedecollege in Weesp. Ook dit jaar was er weer een interessant en gevarieerd programma samengesteld voor bètadocenten, TOA’s en schoolleiders uit ons netwerk.
Over buitenaardse buren
Op planeet Aarde is veel te reizen en te ontdekken. Toch zou het aardig zijn om ook een kijkje te nemen voorbij de sterren. Je zou denken dat zo’n reis duizenden jaren zal duren. Maar gelukkig is daar Reisbureau Einstein. Met raketten die bijna zo snel gaan als het licht kunnen we het hele Heelal bereizen. Naar onze sterren-buren, naar het centrum van de Melkweg, naar sterrenstelsels op een miljard lichtjaar afstand.
Vincent Icke beschrijft wat er om ons heen te vinden is, en hoe ver we kunnen kijken. Daarna laat hij zien hoe Einstein ons leerde te reizen naar verre bestemmingen. Zou daar al iemand zijn? Honderden jaren geleden werd die vraag ook al gesteld. Toen was het antwoord maar een mening. Nu gaan we uit van feiten in de wetenschap. Hoe sterren en planeten ontstaan, wat kosmische evolutie te maken heeft met biologische evolutie. Daarbij komt onze techniek, waarmee we al bijna vijfduizend planeten buiten ons zonnestelsel hebben ontdekt. Tenslotte: is er ‘iemand’ daarginds? Is dat dan een vriend of een vijand? Is een buitenaardse beschaving echt beschaafd?
Vincent Icke is hoogleraar Theoretische Astrofysica aan de Universiteit Leiden en bijzonder hoogleraar Kosmologie aan de Universiteit van Amsterdam. Hij is ook beeldend kunstenaar en publicist. Zijn meest recente boek is Zwaartekracht bestaat niet, waarin de toekomst van theorieën over deeltjes, ruimte en tijd wordt geschetst. Zijn boek Reisbureau Einstein komt medio 2017 uit bij Uitgeverij Prometheus.
Bart van Dalen en Gisela van der Doelen- Bètapartners (HvA)
Dit jaar is de Hogeschool van Amsterdam begonnen aan een nieuwe module binnen de lerarenopleidingen natuur- en scheikunde: Didactiek in Bedrijf.
De doelstelling van deze module is studenten in staat te stellen hun eigen leerlingen te laten oriënteren op een loopbaan in het (technologisch) bedrijfsleven. De studenten maken kennis met bedrijfscontexten waarbinnen het exacte vakgebied wordt toegepast, ze leren hoe ze tot een productieve samenwerking met het bedrijfsleven kunnen komen, maken kennis met de bedrijfscultuur en maken een didactisch product over het bedrijf.
In de workshop delen we onze ervaringen uit het eerste jaar dat de module gedraaid heeft, en wordt samen met de deelnemers bepaald of docenten een realistisch beeld hebben van welke opleidingen er op HBO-niveau beschikbaar zijn binnen het bèta-technische aanbod van de HvA. Na het volgen van de workshop kan je je leerlingen voorbeelden geven van mogelijke opleidingen, inclusief bijbehorende beroepen. Daarnaast tonen we een aantal bronnen die je in de klas kan gebruiken om leerlingen een representatief beeld te geven van de toekomstmogelijkheden die een bèta-technische opleiding biedt.
<<<VOL>>>
Cynthia de Vries Lentsch – Bètapartners
Ons brein is het meest interessante en tegelijkertijd het meest ingewikkelde orgaan in het lichaam. Eigenlijk weten we nog helemaal niet zo goed hoe de hersenen precies werken. Om deze reden wordt er op dit moment heel veel hersenonderzoek gedaan. Het is misschien wel de wetenschap van de toekomst. Heel belangrijk dus voor leerlingen maar ook docenten om zich hierin te verdiepen.
Neem tijdens deze workshop een kijkje in je eigen hersenen met EEG. Een techniek waarbij ook tijdens verschillende science labs, profielwerkstukken en masterclasses leerlingen de kans krijgen om iets over hersenonderzoek te leren.
Siesja Kamphuis- Bètapartners
In deze workshop wordt een verkorte versie van de presentatie en de energieopdracht behandeld van het science lab De Energiecrisis, en wordt er een interactief spel gespeeld waarin verschillende aan duurzaamheid gerelateerde stellingen aan bod komen. Als er nog tijd over is gaan we met het zonnepaneelexperiment aan de slag. De Energiecrisis leent zich uitstekend voor een interdisciplinair bètaprogramma.
Ga naar http://www.deenergiecrisis.nl/ voor meer informatie.
Eelco Dijkstra- Coördinator vaksteunpunt Informatica
Het vak informatica leent zich bij uitstek voor ‘de leerling aan zet’. Het is een breed vak, waarin voor alle leerlingen onderwerpen te vinden zijn die voor hen direct relevant zijn. Het vak heeft een schoolexamen met een grote keuzevrijheid. Leerlingen kunnen dus een grote vrijheid krijgen in de onderwerpen en concepten die ze willen beheersen, in de contexten waarin ze deze concepten willen leren, en in de planning van hun activiteiten. Een belangrijke vraag voor de school en de docent is hoe je deze vrijheid voor de leerling kunt organiseren, en hoe je leerlingen kunt leren met deze vrijheid om te gaan.
In deze sessie geven we een aantal voorbeelden uit de praktijk van het vak informatica, waar geprobeerd wordt leerlingen een grote mate van vrijheid te geven. Deze voorbeelden zijn onder meer ontleend aan de projecten ICT in de Wolken en Coderclass, die begonnen zijn op initiatief van enkele Montessorischolen in Amsterdam. We geven aan welke mogelijkheden en belemmeringen er zijn om dit te organiseren in de context van een ‘normale’ school in het Nederlandse schoolsysteem.
Het vak informatica kan hierbij een proeftuin vormen voor ander onderwijs, waarbij de leerling daadwerkelijk aan zet is.
Agnes Kemperman – Bètapartners
Het thema van de schoolleidersbijeenkomst is ‘professionalisering van de docent’. Vragen die langs komen zijn: hoe kun je docenten verleiden om de eigen professionalisering ter hand te nemen? Wat zijn de randvoorwaarden en hoe (en wat) leren docenten van elkaar? Hoe kunnen we bètacoördinatoren helpen om meer docenten binnen de secties of teams te enthousiasmeren en actiever deel te laten nemen aan de professionaliseringsactiviteiten? In de workshop worden een aantal best practices besproken en nodigen we een wetenschapper uit om hierover te vertellen. De bijeenkomst is ook zeer geschikt voor conrectoren, teamleiders, sectieleiders en het overige middenmanagement in de school.
Floral van Golen – docent Biologie/NLT Tabor College- Oscar Romero
Een excursie van leerlingen van het VO naar Bedrijven verloopt niet altijd vlekkeloos. Het sluit niet aan bij de belevingswereld van de leerling of het verhaal van het bedrijf het is toch wat te moeilijk. Aan alle goede bedoelingen van beide kanten, VO en bedrijf, komt dan snel een eind.
Een docent, PAL en bedrijf maken in deze DOT lesmateriaal rondom een eindproduct. Dit eindproduct vertelt wat het bedrijf te maken heeft met technologie. Zo is er een bijvoorbeeld bij een bedrijf wat klimaatcontrolesystemen maakt een speelgoedplantenkas ontworpen waarbij de ramen opengaan als het in de kas te warm wordt. Bij alle ontwerpen staat automatisering centraal en wordt gebruikgemaakt van een microprocessor, de Arduino. De PAL, een student HO, maakt samen met het bedrijf het eindproduct. Het lesmateriaal wordt met name gemaakt door de PAL en de docent. Uiteindelijk gaan de leerlingen met het eindproduct een workshop volgen bij het bedrijf. Na de workshop gaan de leerlingen het bedrijf in waar zij zien dat het bedrijf hetzelfde doet wat ze net in de workshop gedaan hebben: met elektronica en een chip, die op een juist manier geprogrammeerd is, wordt gebruik gemaakt van technologie.
Op deze manier kunnen we leerlingen laten zien dat technologie – en besturingstechnologie in het bijzonder – niet alleen leuk is, maar dat deze technologische toepassing overal in bedrijven wordt gebruikt.
In deze workshop wordt verteld over de samenwerking tussen VO, bedrijf en de PAL. De eindproducten worden getoond en kunnen worden getest.
Joost van Doorn – Vapro
Elk practicum brengt risico’s met zich mee. Of het nu bijvoorbeeld gaat om de risico’s van de stoffen of de risico’s van de apparatuur waar je mee werkt, de Arbowet schrijft voor dat je risico’s in kaart moet brengen en tot een acceptabel niveau moet verlagen.
Tijdens deze workshop over veiligheid in en om het practicum gaan we in op diverse risico’s en het treffen van maatregelen. Onderwerpen die hier aan de orde komen zijn: de Arbowet, gevaren en risicomanagement.
Nick Vermeulen – docent NLT, St.Michael College
Scrum is een planningstool die op dit moment zeer veel gebruikt wordt in het bedrijfsleven.
Maar scrum is als methodiek ook goed bruikbaar binnen school om projecten, de eigen studie of een PWS in te plannen.
Tijdens deze workshop wordt uitgelegd wat Scrum is, welke begrippen er worden gehanteerd, welke ceremonieën er worden gebruikt en wordt er ten slotte inzage geven hoe het binnen de school toegepast kan worden. Een mooie introductie voor het gebruik van scrum op school.
Bart van Dalen en Gisela van der Doelen- Bètapartners (HvA)
Dit jaar is de Hogeschool van Amsterdam begonnen aan een nieuwe module binnen de lerarenopleidingen natuur- en scheikunde: Didactiek in Bedrijf.
De doelstelling van deze module is studenten in staat te stellen hun eigen leerlingen te laten oriënteren op een loopbaan in het (technologisch) bedrijfsleven. De studenten maken kennis met bedrijfscontexten waarbinnen het exacte vakgebied wordt toegepast, ze leren hoe ze tot een productieve samenwerking met het bedrijfsleven kunnen komen, maken kennis met de bedrijfscultuur en maken een didactisch product over het bedrijf.
In de workshop delen we onze ervaringen uit het eerste jaar dat de module gedraaid heeft, en wordt samen met de deelnemers bepaald of docenten een realistisch beeld hebben van welke opleidingen er op HBO-niveau beschikbaar zijn binnen het bèta-technische aanbod van de HvA. Na het volgen van de workshop kan je je leerlingen voorbeelden geven van mogelijke opleidingen, inclusief bijbehorende beroepen. Daarnaast tonen we een aantal bronnen die je in de klas kan gebruiken om leerlingen een representatief beeld te geven van de toekomstmogelijkheden die een bèta-technische opleiding biedt.
Cynthia de Vries Lentsch – Bètapartners
Ons brein is het meest interessante en tegelijkertijd het meest ingewikkelde orgaan in het lichaam. Eigenlijk weten we nog helemaal niet zo goed hoe de hersenen precies werken. Om deze reden wordt er op dit moment heel veel hersenonderzoek gedaan. Het is misschien wel de wetenschap van de toekomst. Heel belangrijk dus voor leerlingen maar ook docenten om zich hierin te verdiepen.
Neem tijdens deze workshop een kijkje in je eigen hersenen met EEG. Een techniek waarbij ook tijdens verschillende science labs, profielwerkstukken en masterclasses leerlingen de kans krijgen om iets over hersenonderzoek te leren.
Siesja Kamphuis- Bètapartners
In deze workshop wordt een verkorte versie van de presentatie en de energieopdracht behandeld van het science lab De Energiecrisis, en wordt er een interactief spel gespeeld waarin verschillende aan duurzaamheid gerelateerde stellingen aan bod komen. Als er nog tijd over is gaan we met het zonnepaneelexperiment aan de slag. De Energiecrisis leent zich uitstekend voor een interdisciplinair bètaprogramma.
Ga naar http://www.deenergiecrisis.nl/ voor meer informatie.
Eelco Dijkstra- Coördinator vaksteunpunt Informatica
Het vak informatica leent zich bij uitstek voor ‘de leerling aan zet’. Het is een breed vak, waarin voor alle leerlingen onderwerpen te vinden zijn die voor hen direct relevant zijn. Het vak heeft een schoolexamen met een grote keuzevrijheid. Leerlingen kunnen dus een grote vrijheid krijgen in de onderwerpen en concepten die ze willen beheersen, in de contexten waarin ze deze concepten willen leren, en in de planning van hun activiteiten. Een belangrijke vraag voor de school en de docent is hoe je deze vrijheid voor de leerling kunt organiseren, en hoe je leerlingen kunt leren met deze vrijheid om te gaan.
In deze sessie geven we een aantal voorbeelden uit de praktijk van het vak informatica, waar geprobeerd wordt leerlingen een grote mate van vrijheid te geven. Deze voorbeelden zijn onder meer ontleend aan de projecten ICT in de Wolken en Coderclass, die begonnen zijn op initiatief van enkele Montessorischolen in Amsterdam. We geven aan welke mogelijkheden en belemmeringen er zijn om dit te organiseren in de context van een ‘normale’ school in het Nederlandse schoolsysteem.
Het vak informatica kan hierbij een proeftuin vormen voor ander onderwijs, waarbij de leerling daadwerkelijk aan zet is.
Stuurgroep Bètapartners
Voor schoolleiders
Een discussie met u over de rol van Bètapartners en de Amsterdamse HO-instellingen in de docentprofessionalisering in het bèta-domein in het kader van de invoering van de wet Beroep Leraar en Lerarenregister. De stem van uw school zal mede bepalen hoe de stuurgroep Bètapartners ingrijpende beslissingen kan nemen over de manier waarin het Bètapartnersnetwerk zich zal gaan ontwikkelen.
De vertegenwoordigers van de lerarenopleidingen zijn aanwezig bij deze sessie.
Marjolein Wal en Michiel Bosman – docenten Scheikunde, Gymnasium Felisenum
Als de leerling aan zet is in zijn eigen leerproces, is het fijn om als docent zo nu en dan formatief te toetsen. Dan weten zowel de docent als de leerling hoe de vlag erbij hangt. Maar hoe doe je dat snel, in een klas met 30 leerlingen, en zonder jezelf op te zadelen met enorme bergen nakijkwerk?
Tijdens deze workshop laten we een aantal manieren zien, waarmee je snel in de klas formatief kunt toetsen zonder nakijkwerk. Bovendien zijn deze methoden activerende werkvormen.
Ruud Feher – Coördinator vaksteunpunt NLT
Bernd Andeweg – Coördinator vaksteunpunt Aardrijkskunde
Eloy Koenders – docent NLT Bonhoeffercollege
Al enkele maanden is een werkgroep bezig om de module ‘Klimaatverandering: als het noordpoolgebied opwarmt’ te herzien, door nieuwe inhoudelijke inzichten en actuele ontwikkelingen in het onderwerp zelf, als ook in delen van de module die niet naar tevredenheid werken.
Bij deze workshop willen we de geplande en in gang gezette vernieuwingen voorleggen en staan we ook open voor input over de module door gebruikers. We zijn ook benieuwd naar wat niet-(meer)-gebruikers zouden willen zien om de module (weer) wel te gaan geven.
Tijdens de bijeenkomsten van de werkgroep werken we aan:
De nieuwe introductie van de module, bronnen updaten, coach bestanden toevoegen, wijzigen van practica die niet functioneren, meer ondersteuning bij het keuzedeel Milankovic, opzetten van leskisten voor deze module, overzicht van bruikbare films en documentaires, gebruik van de iPad bij de lessen, werkwijzers voor leerlingen, enzovoorts.
Hopelijk krijgen we veel input, zodat de herziening van de module ervoor zorgt dat docenten en leerlingen er weer enthousiast mee aan de slag kunnen!
<<<VOL>>>
Ruud Roemer – Courage
Een workshop over de rol van de docent als leider
Er wordt veel gezegd en geschreven over leiderschap, ook in het onderwijs. Welke definitie ook wordt gehanteerd, leiderschap is cruciaal. Want goed leiderschap is nodig om mensen te laten groeien. En juist daarover gaat het bij ‘de leerling aan zet’.
Leiderschap in het onderwijs begint bij de basis. In het klaslokaal, in de interactie tussen leerling en docent. Daar wordt het verschil gemaakt tussen middelmatig en uitstekend onderwijs: onderwijs dat leerlingen helpt zich succesvol te voelen.
Aan de hand van een kort overzicht van actuele inzichten in de theorie en praktijk van leiderschap biedt de workshop een praktische handreiking aan docenten om hun repertoire voor goed leiderschap tegen het licht te houden. En zo mogelijk nog te vergroten.
Na een verkenning van het begrip leiderschap komen onderwerpen als collectieve ambitie, proactief gedrag, communiceren, feedback geven, assertief optreden en dienend leiderschap aan de orde. De workshop wil deelnemers inspireren om in het belang van de leerlingen (meer) werk te maken van goed leiderschap op school.
De workshop wordt verzorgd door Ruud Roemer van Courage! Consult. Ruud startte zijn loopbaan ooit als docent biologie en werkte lang als managementtrainer en directeur HRM bij verschillende grote ondernemingen. Als strategisch adviseur, coach en trainer is hij gespecialiseerd in leiderschapsontwikkeling bij kennisintensieve organisaties, in het bijzonder in de gezondheidszorg en het onderwijs.
Joost van Doorn – Vapro
Elk practicum brengt risico’s met zich mee. Of het nu bijvoorbeeld gaat om de risico’s van de stoffen of de risico’s van de apparatuur waar je mee werkt, de Arbowet schrijft voor dat je risico’s in kaart moet brengen en tot een acceptabel niveau moet verlagen.
Tijdens deze workshop over veiligheid in en om het practicum gaan we in op diverse risico’s en het treffen van maatregelen. Onderwerpen die hier aan de orde komen zijn: de Arbowet, gevaren en risicomanagement.
Wim Spek en Jeroen Sijbers – SLO
In november 2016 is er door Bètapartners een netwerkbijeenkomst georganiseerd over de ‘Kennisbasis natuurwetenschappen en technologie voor de onderbouw vo’. Een aantal deelnemers gaf aan meer te willen doen met de Kennisbasis in de vorm van een PLG. Om hier gehoor aan te geven wordt tijdens deze workshop, onder begeleiding van opstellers van de Kennisbasis, de PLG opgestart. Om in te kunnen schrijven voor deze workshop is het niet nodig om deelgenomen te hebben aan de eerder genoemde netwerkbijeenkomst. Iedereen die deel wil nemen kan zich inschrijven. Voor een korte beschrijving van de Kennisbasis, zie hieronder.
Tijdens de workshop worden gezamenlijk doelen geformuleerd en vervolgafspraken gemaakt.
De Kennisbasis
Natuurwetenschappers hebben geleerd op bepaalde manieren te denken. We denken bijvoorbeeld in ‘patronen’, in ‘oorzaak en gevolg’, in ‘modellen’ enzovoorts. Naast vakinhoud, vaardigheden en werkwijzen die horen bij ons vak, proberen we leerlingen ook deze manieren van denken bij te brengen. Echter, in tegenstelling tot die vakinhoud en werkwijzen, worden de denkwijzen zelden expliciet behandeld of uitgelegd. Ook niet in methoden.
Het concreet maken van denkwijzen zou het inzicht en begrip bij leerlingen kunnen verbeteren.
De ‘Kennisbasis natuurwetenschappen en technologie voor de onderbouw vo’ is een hulpmiddel waarin voor verschillende vmbo-, havo- en vwo-vakken of onderdelen van vakken, (bi, na, sk, fysische geografie en -technologie) de leerdoelen voor de onderbouw concreet uitgewerkt en onderverdeeld zijn in de drie categorieën: vakinhoud, werkwijze en denkwijze.
<<<VOL>>>>
Arjan de Graaf- docent Biologie/NLT Bonhoeffercollege
Leerlingen in één klas verschillen wat betreft niveau, belangstelling en leerstijl. Door binnen de les te differentiëren kun je meer leerlingen bedienen dan als je dat niet doet. Veel bestaande differentiatiemethoden zijn wel effectief maar nauwelijks praktisch uitvoerbaar voor de docent. In deze presentatie wordt een praktisch uitvoerbare aanpak getoond voor differentiatie op niveau, waarbij leerlingen ondersteund worden met korte video’s met theorie-uitleg.