Programmeren met spreadsheets

Eelco Dijkstra (vaksteunpunt Informatica Bètapartners)

Doel: Gebruik van spreadsheets als kennismaking met  basisprincipes van computers en programmeren.

Spreadsheets bieden een eenvoudige manier van programmeren, op een “functionele” manier. In de workshop demonstreren we hiermee een aantal basisprincipes van computers, van algoritmen en van programmeren. Leerlingen (en docenten) maken hierbij kennis met de basisprincipes van spreadsheets,  en met deze genoemde basisprincipes.

Enkele voorbeelden die aan bod kunnen komen:

* lineaire cellulaire automaten

* binair optellen

* zoeken (binair zoeken, bijv. raden van een getal)

* sorteren

* simuleren van eenvoudige fysische processen (beschreven met lineaire differentievergelijkingen)

Let op: Deelnemers moeten een laptop meenemen (met bij voorkeur de Chrome-browser geïnstalleerd).

Doelgroep: onder- en bovenbouw, havo en vwo docenten
Vak(ken): vakoverstijgend

Fragmenten uit de geschiedenis van het getal π

Desiree van den Bogaart en Peter Lanser (Hogeschool van Amsterdam, Bètapartners)

Doel: Ontdekken hoe in oude culturen de verhouding tussen de omtrek/oppervlakte en de straal van een cirkel werd bepaald.

In de oudheid hadden Egyptenaren en de Babyloniërs een eigen manier om de oppervlakte van een cirkel te berekenen. Archimedes gaf een benadering via veelhoeken. In de Bijbel (Koningen 7) staat een manier om de omtrek van een ronde badkuip te bepalen.
Zo is in de loop van de geschiedenis geschaafd aan deze constante, niet alleen met behulp van meetkunde, maar bijvoorbeeld ook met reeksontwikkelingen.

In deze workshop gaan we een aantal van de vroege benaderingen van π nader bekijken. We gebruiken daarbij primaire bronnen en materialen die ook bruikbaar zijn voor lessen in de onderbouw.

Doelgroep: onderbouw havo en vwo docenten
Vak(ken): wiskunde

Hoe krijg je meer gedaan als TOA door betere communicatie?

Sandra Elzinga (Bèta Onderwijs op Maat)

Doel: Je krijgt meer inzicht en tips om beter te kunnen communiceren met elkaar.

Goede communicatie in de groep lijkt zo mooi maar gebeurt niet altijd. Het onderwijs en het werkplezier kunnen veel verbeteren als goede communicatie gewoon aanwezig is.

In deze workshop gaan we het hebben over de positie van de TOA in de sectie en hoe je vanuit die positie bereikt wat je wilt. Hoe pak je dat aan? We gaan het ook hebben over hoe je communiceert met leerlingen. Wat is jouw doel met het practicum en wat wil je dat leerlingen ervan opsteken?

Wat krijg je: handige tips die je altijd in een goed gesprek kunt toepassen en feedback op een aantal situaties die je kunt meemaken als TOA.

Het wordt een interactieve sessie waarin zoveel mogelijk besproken wordt hoe het bij jou op school gaat. Waar heb je moeite mee en wellicht heb je een oplossing voor een andere deelnemer.

Doelgroep: onder- en bovenbouw, havo en vwo TOA’s
Vak(ken): vakoverstijgend

Profielwerkstuk: kansen en praktijkvoorbeeld met begeleiding vanuit VU/UVA

Charlotte Clarijs (UvA, Bètapartners), Marleen van der Meer (VU, Bètapartners) en Nick Vermeulen (St. Michael College, Bètapartners)

Doel: Mogelijkheden bij profielwerkstuk begeleiding

In het eerste deel van de sessie krijgt je uitleg over de mogelijkheden/kansen van het profielwerkstuk. Het profielwerkstuk kan zoveel meer zijn dan een verplicht werkstuk.

In het tweede deel hoor je de mogelijkheden die geboden worden door de VU/UVA betreffende begeleiding van het praktische onderzoek bij het PWS.

Daarnaast zullen we één van de PWS-trajecten uitlichten: het EEG traject. We zullen kort toelichten wat leerlingen in dit traject leren, en we demonstreren de EEG sets die de leerlingen hierbij gebruiken. Zo kruipen deelnemers van de workshop in de huid van een leerling om te ervaren hoe het is om via Bètapartners PWS-begeleiding te ontvangen.

Doelgroep: leerjaar 5 en 6, havo en vwo docenten
Vak(ken): vakoverstijgend

Klimaatverandering op maat: doceren over klimaatverandering in de les

Bjinse Dankert (Tipping Point Ahead)

Doel: Een overzicht bieden van diverse lesmaterialen over klimaatverandering voor leerlingen in het VO

Heb je interesse om een keer over klimaatverandering te vertellen tijdens je lessen en zoek je een goed startpunt?

In deze actieve workshop introduceren wij verschillende vormen van gratis beschikbaar lesmateriaal over klimaatverandering. We proberen verschillende lesmaterialen ter plekke uit, verzorgen een overzicht welk materiaal passend zou zijn tijdens je lessen en bieden lesmateriaal aan om direct mee naar huis te nemen.

Het lesmateriaal sluit  aan op alle bètavakken voor havo/vwo-onderbouw en havo/vwo-bovenbouw. Ook zal er gelegenheid zijn om vragen te stellen over de huidige stand van zaken wat betreft klimaatverandering.

De workshop zal geleid worden door Bjinse Dankert, werkzaam voor het onderwijsprogramma Tipping Point Ahead dat zich richt op het informeren en engageren van havo/vwo-scholieren, docenten en overige geïnteresseerden over klimaatverandering. Tipping Point Ahead is onderdeel van het klimaatwetenschappelijk onderzoeksprogramma van het Nederlands Earth System Science Center (NESSC).

Op de website tippingpointahead.nl is een eerste indruk te krijgen van het gratis beschikbaar gemaakte lesmateriaal, waaronder: korte video’s over kantelpunten in het klimaat, blogs van jonge klimaatwetenschappers, verschillende grotere lesmodules en kortere lesbladen – met meer lesmateriaal nog in de maak!

Doelgroep: leerjaar 3, 4, 5 en 6, havo en vwo docenten en TOA’s
Vakken: vakoverstijgend

Zwarte gaten

Marcel Vonk (Institute of Physics, UvA)

Doel: Aan het einde van deze workshop kunnen docenten uitleggen wat een zwart gat is en de Schwarzschildstraal van een zwart gat “klassiek” uitrekenen.

Deze workshop wordt gegeven door Marcel Vonk. Hij is theoretisch natuurkundige en naast het doen van onderzoek heeft Marcel ook het populariseren van de wetenschap altijd erg belangrijk gevonden. Zo is hij hoofdredacteur van de website Quantum Universe, en heeft hij een populairwetenschappelijk boek geschreven over zwarte gaten: ‘Zwarte Gaten – gevangen in ruimte en tijd’.

Zwarte gaten zijn mysterieuze objecten, waar de quantumfysica en de relativiteitstheorie bij elkaar komen. De natuurkunde van zwarte gaten is dan ook zeer complex – en deels onbekend – maar desondanks kan ook een middelbare scholier rekenen aan zwarte gaten en ontdekken op welke schaal de diverse raadsels ontstaan. In het bijzonder kan de zogeheten Schwarzschildstraal van een zwart gat met een ‘klassieke’ berekening bepaald worden, en komt het antwoord precies overeen met wat men uit de relativiteitstheorie vindt. Dat dat geen toeval is, wordt in deze workshop uitgelegd.

Deelnemers werken tijdens de workshop aan een opdracht die ze ook zelf met hun leerlingen kunnen doen in de les.

Doelgroep: bovenbouw vwo docenten en TOA’s
Vak: natuurkunde

De kracht van natuurbeelden in het onderwijs

Lotte van den Berg (Bètapartners)

De presentatie is hier terug te zien (pdf). 

Doel: We gaan aan de hand van voorbeelden aan de slag om filmfragmenten te integreren in je lessen en daar relevante opdrachten bij te ontwikkelen.

Natuurdocumentaires worden steeds populairder en komen ook steeds makkelijker beschikbaar, bijvoorbeeld op Netflix. Dit biedt geweldige mogelijkheden voor in de klas. Maar hoe pak je dat aan? Waar vind je de juiste film(clips), hoe laat je het goed aansluiten op de lesstof en hoe zorg je ervoor dat het niet een les ‘video kijken’ wordt waar niets van blijft hangen?

We gaan aan de hand van voorbeelden aan de slag om filmfragmenten te integreren in je lessen en daar relevante opdrachten bij te ontwikkelen. Je leert hoe je leerdoelen, (mis)concepten, context en beschikbaar filmmateriaal combineert tot uitdagende, verrijkende lessen die passen binnen het curriculum.

Na deze workshop heb je een mooie opdracht ontwikkeld en daar feedback op gekregen, die je direct in de klas kunt inzetten. Dat niet alleen: door te hebben geoefend met deze werkvormen is het mogelijk om bij elk filmfragment een relevante opdracht verzinnen, zodat je thuis ook verder kunt. Tot slot zijn deze tools uitstekend in te zetten voor allerhande onderwijsontwikkeling, niet alleen waar het film betreft.

Doelgroep: onder- en bovenbouw,  havo en vwo docenten en TOA’s
Vak: biologie

Het Sciencelab

Brigitte de Leeuw (Hyperion Lyceum, Bètapartners)

Doel: Een kennismaking met het Sciencelab van het Hyperion Lyceum

Deelnemers nemen tijdens deze workshop een kijkje in het nieuwe Sciencelab van het Hyperion Lyceum. Na een introductie over de school, het nieuwe gebouw en de bètasectie in het bijzonder, is er een rondleiding en tijd om praktisch aan de slag te gaan. Er is ruimte voor vragen en uitwisseling van ideeën.

Doelgroep: onder- en bovenbouw, havo en vwo, docenten, TOA’s, schoolleiders en teamleiders
Vak(ken): alle vakken

Escaperoom (LET OP: De workshop zit in ronde 1 vol)

Sandesh Ramsoekh en Janny van den Bergh (Vechtstede College, Bètapartners)

Doel: Ontsnappen uit het klaslokaal.

Kunnen uw leerlingen ontsnappen uit het lokaal? Het lokaal wordt afgesloten en door middel van verschillende puzzels dienen zij tot een wachtwoord te komen wat uiteindelijk leidt tot de ontsnapping. Wie is er het snelst?

Doelgroep: leerjaar 3 en 4, havo en vwo docenten en TOA’s
Vak(ken): scheikunde

Het lerarentekort: Praktische oplossingen en strategisch HRM beleid

Agnes Kemperman (Bètapartners)

Doel: Het bewustzijn bij schoolleiders vergroten dat scholen een rol hebben bij de oplossing van het lerarentekort.

In deze bijeenkomst gaan we aan de slag met de invloed van het lerarentekort op de schoolorganisatie. Veel  schoolleiders vragen zich af hoe ze hun bevoegde (bèta)docenten binnen de school kunnen houden en hoe ze aan nieuwe bevoegde docenten moeten komen. We gaan in op strategisch HRM beleid en kijken daarbij ook naar andere sectoren die daar al eerder mee te maken hebben gehad. Ook besteden we veel aandacht aan het PAL project van Bètapartners. Waarom een PAL  inzetten in het kader van het lerarentekort; hoe regel je dat financieel en wat zijn de opbrengsten van een PAL binnen de school? Aan het woord komen vertegenwoordigers van OCW, van de lerarenopleidingen, schoolleiders en er is ook ruimte voor uitwisseling van kennis tussen schoolleiders. De bijeenkomst is voor schoolleiders, conrectoren en teamleiders en een ieder die zich betrokken voelt bij het lerarentekort in het bètadomein.

Let op: deze workshop gaat door in ronde 2.

Doelgroep: school-, team- en afdelingsleiders
Vak(ken): vakoverstijgend

Digitale geletterdheid in je eigen vak

Eelco Dijkstra (vaksteunpunt Informatica Bètapartners)

Doel: Voorbereiding op het integreren van digitale geletterdheid in het eigen vak.

In het kader van curriculum.nu wordt er gewerkt aan een herziening van de curricula voor zowel basis- als voortgezet onderwijs. Bij deze herziening wordt (zeer waarschijnlijk) digitale geletterdheid als nieuw leergebied  ingevoerd. Het oefenen en toepassen van digitale geletterdheid in de andere vakken lijkt daarbij een belangrijk doel te worden.

In deze workshop gaat het om de vragen: wat betekent dit voor je eigen vak? Welke mogelijkheden biedt dit, welke problemen voorzie je daarbij? Hoe pak je dat aan?

We beginnen met een korte update over de status van curriculum.nu en het digitale geletterdheid-onderdeel daarvan. Daarna proberen de deelnemers samen en in gesprek met de workshopleider antwoorden op te vinden op bovenstaande vragen.

Doelgroep: onder- en bovenbouw, havo en vwo docenten
Vak(ken): vakoverstijgend

Pi kwadraat gedeeld door zes

Kees Temme (vaksteunpunt Wiskunde Bètapartners)

Doel: Een klassiek probleem oplossen met verrassende meetkunde.

Het getal π duikt op onverwachte plaatsen op. Neem nou de volgende vondst van Leonard Euler (1707-1783) uit Bazel:

Dit gaan we op een mooie meetkundige manier bewijzen, behapbaar voor middelbare scholieren. Voorbij komen: de stelling van Pythagoras, de stelling van Thales, omtrekshoeken en oneindig veel lampjes. De deelnemers krijgen een bijbehorend lespakketje van drie lessen voor vwo wiskunde B mee naar huis.

Doelgroep: bovenbouw, havo en vwo docenten
Vak(ken): wiskunde

Demonstreren met niks 

Ed van den Berg (VU)

Doel: Creativiteit stimuleren in het bedenken van demonstraties en visualisaties om natuurkunde te leren begrijpen.

Door een roosterwijziging heb je ineens een ander lokaal of zelfs een andere klas, het kan gebeuren. Je hebt geen demonstratieapparatuur en vindt jezelf in een kaal lokaal en ver van het cabinet. Wat kun je dan toch doen om een inspirerende les te geven met concrete voorbeelden? We gaan uit van wat er in een standaard lokaal aanwezig is, tafels, bord, krijt, ramen, stoelen, leerlingen, en de inhoud van broekzakken en tassen van leerlingen. Kun je dan toch demonstraties doen? Ja, heel veel zelfs. De aard van de demonstraties varieert. Sommige zijn om iets experimenteel te bewijzen, maar de meeste zijn bedoeld als visualisatie en motivatie. Er zijn ook enkele rollenspelen voor als leerlingen moeilijk stil kunnen zitten, of juist slaperig zijn, of wanneer de docent gewoon even iets heel anders wil doen.

De workshop start met een serie voorbeelden. Daarna gaan we zelf aan de gang met voorwerpen uit de zaal, uit onze broekzakken en tassen en wat we verder nog kunnen vinden en bedenken we hoe we de demo’s kunnen gebruiken om leerlingen te leren heen-en-weer te denken tussen verschijnselen en begrippen. Mijn voorbeelden gaan vooral over natuurkunde, maar voor scheikunde en biologie zijn er ook veel mogelijkheden.

Deze workshop werd vorig jaar ook gegeven op de Bètapartnersconferentie en wordt wegens succes herhaald.

Doelgroep: onder- en bovenbouw, havo en vwo, docenten, TOA’s, schoolleiders en teamleiders
Vak(ken): biologie, natuurkunde en scheikunde

Wetenschap en pannenkoeken: expeditie Moendoes uitbreidingsset

Bart Groeneveld (Bètapartners)

Doel: Kennismaken met een werkvorm om wetenschappelijk werken te verduidelijken

Een introductie op wetenschap/science geef je op een leuke en makkelijke manier met het spel Expeditie Moendoes, ooit ontwikkeld door De Praktijk in opdracht van de Jonge Akademie. Veel aspecten die de wetenschappelijke praktijk kenmerken komen aan bod. Echter, het daadwerkelijk doen van een experiment zit een beetje verstopt in de docentenhandleiding. In deze workshop laten we je proeven aan de wereld van het doen van experimenten. Letterlijk proeven. Want we gaan pannenkoeken bakken.

Alle materialen die we in deze workshop gebruiken zijn kosteloos te leen via Bètapartners . Dus wil je een voorproefje van hoe het straks in jouw klaslokaal kan ruiken, kom dan naar deze workshop….! Ook als je wilt ervaren hoe je wetenschap introduceert in jouw les.

Doelgroep: onderbouw, havo en vwo docenten en TOA’s
Vak(ken): vakoverstijgend

Formatief werken (LET OP: de workshop zit vol!)

Andries Toutenhoofd (Regius College Schagen, Bètapartners)

Doel: Kennismaken met de formatieve cyclus en met een formatief lesplan de deur uit

Op het Regius College wordt bij alle vakken gebruik gemaakt van formatief werken. We hebben daarvoor gekozen omdat we zien dat dit een positief effect heeft op de motivatie van leerlingen.

Bij formatief werken controleer je of de leerling de leerdoelen haalt en sluit je met het vervolg van de instructie en de opdrachten aan op het vastgestelde beheersingsniveau van de leerling.

In 4 stappen kan je dat als volgt zien:

Stap 1: Docent maakt leerdoelen duidelijk en stelt het startniveau vast

Stap 2: Strategie bepalen en aan het werk

Stap 3: Evalueren en feedback

Stap 4: Docent bepaalt in samenspraak met de leerlingen welke vervolgstap nodig is voor leerling, voortbouwend op bereikte leerdoelen

Op het Regius College kunnen collega’s in een serie van drie workshops die kort op elkaar zitten kennismaken met formatief werken.
Tijdens deze sessie wordt verteld hoe die workshops zijn ingedeeld en gaan we ook aan de slag met de formatieve cyclus, zodat je met een formatief lesplan de deur uit gaat.
Let op: Een laptop is niet vereist, wel wenselijk als je aan de slag gaat.

Doelgroep: onder- en bovenbouw, havo en vwo docenten en teamleiders
Vak(ken): vakoverstijgend

Laagdrempelige gamification

Marjolein Wal en Luka van Schie (Gymnasium Felisenum, Bètapartners)

Doel: Begin morgen met gamification in je lessen met deze praktische en laagdrempelige aanpak.

Hoe komt het dat leerlingen uren kunnen gamen, terwijl ze in de les hun aandacht moeilijk kunnen vasthouden? Omdat gamedesigners meesters zijn in motiveren.

Tijdens deze workshop leer je hoe je de motiverende principes van game design kunt toepassen in je lessen. De gekozen aanpak is praktisch en laagdrempelig, zodat je morgen kunt beginnen met gamification in je lessen. Aan het einde van de workshop heb je een werkvorm gemaakt die je direct in een les kunt inzetten.

Doelgroep: onder- en bovenbouw, havo en vwo docenten
Vak(ken): vakoverstijgend

Wolven en Cheeta’s – wat voor type sporter ben jij? Sport, biologie en natuurkunde

Maurice Maas (USC)

Doel: Kennismaken met een activiteit waarin leerlingen onderbouw de relatie tussen LO, biologie en natuurkunde ervaren.

Wolven en Cheeta’s is een sciencelab uit het aanbod van Bètapartners. Een biologiedocent ontwikkelde het voor leerlingen van de onderbouw. Zij deed dit samen met een bewegingswetenschapper van het Universitair Sport Centrum. Door het analyseren van data die de leerlingen verzamelen in verschillende sportonderdelen ontdekken ze welk type sporter zij zijn. Daarbij maken ze de analogie met een dier en diens eigenschappen: meer een wolf of meer een cheeta? Meer een stayer of meer een sprinter?

Doelgroep: onderbouw havo en vwo, docenten en TOA’s

Vakken: biologie. natuurkunde

Het Sciencelab

Brigitte de Leeuw (Hyperion Lyceum, Bètapartners)

Doel: Een kennismaking met het Sciencelab van het Hyperion Lyceum

Deelnemers nemen tijdens deze workshop een kijkje in het nieuwe Sciencelab van het Hyperion Lyceum. Na een introductie over de school, het nieuwe gebouw en de bètasectie in het bijzonder, is er een rondleiding en tijd om praktisch aan de slag te gaan. Er is ruimte voor vragen en uitwisseling van ideeën.

Doelgroep: onder- en bovenbouw, havo en vwo, docenten, TOA’s, schoolleiders en teamleiders
Vak(ken): alle vakken

Escaperoom

Sandesh Ramsoekh en Janny van den Bergh (Vechtstede College, Bètapartners)

Doel: Ontsnappen uit het klaslokaal.

Kunnen uw leerlingen ontsnappen uit het lokaal? Het lokaal wordt afgesloten en door middel van verschillende puzzels dienen zij tot een wachtwoord te komen wat uiteindelijk leidt tot de ontsnapping. Wie is er het snelst?

Doelgroep: leerjaar 3 en 4, havo en vwo docenten en TOA’s
Vak(ken): scheikunde

Het lerarentekort: Praktische oplossingen en strategisch HRM beleid

Agnes Kemperman (Bètapartners)

Doel: Het bewustzijn bij schoolleiders vergroten dat scholen een rol hebben bij de oplossing van het lerarentekort.

In deze bijeenkomst gaan we aan de slag met de invloed van het lerarentekort op de schoolorganisatie. Veel  schoolleiders vragen zich af hoe ze hun bevoegde (bèta)docenten binnen de school kunnen houden en hoe ze aan nieuwe bevoegde docenten moeten komen. We gaan in op strategisch HRM beleid en kijken daarbij ook naar andere sectoren die daar al eerder mee te maken hebben gehad. Ook besteden we veel aandacht aan het PAL project van Bètapartners. Waarom een PAL  inzetten in het kader van het lerarentekort; hoe regel je dat financieel en wat zijn de opbrengsten van een PAL binnen de school? Aan het woord komen vertegenwoordigers van OCW, van de lerarenopleidingen, schoolleiders en er is ook ruimte voor uitwisseling van kennis tussen schoolleiders. De bijeenkomst is voor schoolleiders, conrectoren en teamleiders en een ieder die zich betrokken voelt bij het lerarentekort in het bètadomein.

Let op: deze workshop begint in ronde 1.

Doelgroep: school-, team- en afdelingsleiders
Vak(ken): vakoverstijgend