NLT bèta-breed in de school

Christina de Jonge en Eveline Wijbenga (Comeniuscollege Hilversum)

Doel: Uitwisseling waarbij de mogelijkheden voor het versterken van het vakoverstijgend element van NLT voor leerlingen én docenten aan de orde komen.

Op onze school, het Comeniuscollege in Hilversum, willen we graag het vak NLT bèta-breder in de school neerzetten. We vinden het vooral belangrijk dat het vakoverstijgende aspect duidelijk zichtbaar wordt, voor docenten én voor leerlingen. Hoe kunnen we dat aanpakken? Hoe kunnen we de expertise van de vakdocenten bundelen? Hoe regelen we dat in onze drukke roosters? Vragen die we graag samen met jullie, in een soort van uitwissel-atelier, bespreken. Kom dus ook naar deze speciale workshop.

Doelgroep: bovenbouw havo en vwo, docenten, TOA’s, schoolleiders en team- afdelingleiders

Vakken: NLT

Duurzame productie van chemicaliën uit CO2 en licht

Aniek van der Woude & Klaas Hellingwerf (Photanol BV)

Let op: de inschrijving voor deze workshop is vol.

Doel: Uitleg van de interdisciplinaire achtergrond (vooral vanuit de scheikunde en de biologie) van de duurzame productie van diverse chemicaliën door gebruik te maken van het natuurlijke fotosynthese proces.

Vanwege oplopende CO₂ niveau’s in de atmosfeer is het belangrijk om alternatieve processen te ontwikkelen voor de productie van vloeibare brandstoffen en bulk chemicalien uit fossiel koolstof (steenkool, aardolie, etc.).

Het natuurlijke fotosynthese proces is hier bij uitstek geschikt voor omdat dit proces ook in de natuur functioneert om geoxideerd koolstof (i.e. CO₂) naar een meer gereduceerd redox niveau te brengen (i.e. dat van biomassa; <CH₂O>) met een hele grote chemische selectiviteit.

Door een eenvoudige genetische aanpassing van en speciaal soort algen (i.e. cyanobacterien) kunnen cellulaire fabriekjes gemaakt worden die groot-schalig CO₂ kunnen omzetten naar bijvoorbeeld een bouwsteen voor een bioplastic (bijv. melkzuur).

Echter, de Natuur geeft zich niet zo makkelijk gewonnen: Darwiniaanse evolutie kan er (door het optreden van spontane mutaties) snel voor zorgen dat de productiviteit van de cellulaire fabriekjes snel terugloopt. Dankzij de methoden van de synthetische biologie kan ervoor gezorgd worden dat deze evolutie tot een ‘dood spoor’ leidt, via een benadering waarin product-vorming in de cellulaire fabriekjes strikt noodzakelijk is voor de groei van de betreffende cellen. Deze benadering van “growth-coupled product formation” is nu voor diverse producten volop in ontwikkeling en leidt tot een aanzienlijke stabilizatie van het proces.

Doelgroep: bovenbouw, havo en vwo docenten en TOA’s
Vak(ken): biologie en scheikunde, ook voor informatica, wiskunde en natuurkunde

Advanced Analytics at scale at Tata Steel

Martien Haverkamp (Tata Steel)

Doel: Interactieve Advanced Analytics oefening en discussie: “Wat zie jij als de grootste uitdaging voor je leerlingen als ze mee willen gaan werken in het TATA Adv Analytics-programma?”

Op het World Economic Forum in 2019 werd Tata Steel aangewezen als een “Lighthouse” op het gebied van digitalisering in de industrie. In de workshop laten we in een interactieve oefening zien hoe we analytics toepassen. Ook krijg je hiermee een beeld hoe we met een pragmatische aanpak in twee jaar veel hebben bereikt door onder andere 300 werknemers zelf te trainen in Advanced Analytics.

Doelgroep: leerjaar 5 en 6 vwo docenten
Vak(ken): informatica, natuurkunde, scheikunde en wiskunde

Lesmateriaal over plasticsoep en challenges

Wendela van Asbeck (Plastic Soup Foundation)

Doel: De deelnemers bekend maken met het nieuwe lesmateriaal over plasticsoep, dit bestaat vooral uit experimenten (challenges) en sluit aan bij verschillende vakgebieden.

De Plastic Soup Foundation wil de plastic vervuiling van onze oceanen stoppen aan de bron, want: de plasticsoep begint op onze eigen stoep. Als we zo doorgaan, zit er in 2050 meer plastic dan vis in het water! Daarom is het belangrijk om onze kinderen op tijd meer te leren over dit wereldwijde probleem.

De Plastic Soup Foundation heeft, in samenwerking met Globe Nederland, gratis lesmateriaal ontwikkeld voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs. Via onderzoekend en uitdagend lesmateriaal komt je klas van alles te weten over de plasticsoep. En je leerlingen gaan actief aan de slag om hun plasticverbruik te verminderen en oplossingen te vinden.

Tijdens deze workshop krijg je een kijkje in de verschillende mogelijkheden die aansluiten bij vakken als biologie, natuurkunde, scheikunde, aardrijkskunde en de mentorles.

Doelgroep: onderbouw, havo en vwo docenten 
Vak(ken): vakoverstijgend

Quantumcryptografie: risico’s en kansen

Oscar Koeroo (KPN)

Doel: Informeren over de nieuwe cryptografische situatie die ontstaat bij de introductie van de quantumcomputer.

Wat betekent het voor onze nationale veiligheid als een quantumcomputer nieuwe risico’s introduceert? Welke risico’s zijn dat en hoe worden deze uitgebuit? 

De voordracht beschrijft hoe cryptografie wordt toegepast, maar ook hoe

aanvalsscenario’s op cryptografie er uit zien. Door de jaren heen zijn er diverse zwakten in

cryptografische methoden geopenbaard en opgelost. Met de juiste keuzes en standaarden voorkomen we risico’s, maar de quantumcomputer kan deze voortgang drastisch ondermijnen.

Er wordt momenteel hard gewerkt aan oplossingen, maar wat zullen de meest dominante oplossingen worden? Een oplossing gebaseerd op natuurkunde of wiskunde? Iedere oplossing heeft zijn voor- en nadelen. Naast enkele doemscenario’s komen ook de kansen die dit alles biedt aan bod.

Doelgroep: havo en vwo docenten en TOA’s
Vakken: informatica, natuurkunde en wiskunde

Innovatief onderzoek de klas in!

Susanne Schoenmacker en Marijn Meijer (Centrum JongerenCommunicatie Chemie (C3))

Doel: Een beeld geven hoe door innovatief eigentijds onderzoek de leerstof tot leven kan komen voor de huidige generatie (Z) leerlingen.

Binnen deze workshop gaat C3 in op de kenmerken van generatie Z en met de deelnemers het gesprek aan hoe via innovatief en eigentijds onderzoek de leerstof het beste de klas in kan worden gebracht. De huidige scholieren binnen het voortgezet onderwijs kenmerken zich door een groot verantwoordelijkheidsgevoel en omgevingsbewustzijn. Duurzaamheid is een sleutelwoord voor deze generatie. Als iets niet goed is voor de wereld, verliest het gauw aan betekenis.

De innovatieve kennis van de onderzoeken die via Imagination at Work beschikbaar is, kan bij de bètavakken helpen een brug te slaan richting de jeugd. De leerstof komt tot leven als scholieren zien hoe bèta-onderzoek bijdraagt aan oplossingen voor duurzaamheidsvraagstukken.

Binnen het programma Imagination at Work werken scholierenteams uit het hele land mee aan onderzoek dat oplossingen biedt op het terrein van duurzaamheid, voeding, klimaat en energie. Voor hun profielwerkstuk werken zij aan hun eigen vraagstelling onder begeleiding van onderzoekers en experts van universiteiten en bedrijven.

Tijdens de werkgroep denken de deelnemers mee over:

• Lesmateriaal op basis van actueel wetenschappelijk onderzoek dat leerlingen hebben gedaan bij Avantium: brandstoffen uit zeewier
• Peer to peer communicatie door scholieren die deelnemen aan Imagination at work
• Beroepen- en studievoorlichting als onderdeel van de bèta-lessen

Doelgroep: bovenbouw havo en vwo docenten, TOA’s en schoolleiders
Vak: vakoverstijgend

Effectief leren met ICT

Michel van Ast (OnderwijsArena)

Doel: In deze workshop ervaar je een aantal krachtige werkvormen met ICT die je morgen in jouw eigen klas kunt inzetten.

Er is veel evidentie dat technologie onderwijs efficiënter, effectiever en betekenisvoller maakt. En dat is misschien waar, maar tegelijkertijd is het niet de technologie alleen die daarvoor zorgt. De docent blijft de sleutel in dit verhaal; hij of zij is degene die het grootste verschil kan maken voor zijn of haar leerlingen. Technologie kan daar op een positieve manier aan bijdragen.

In deze workshop ervaar je een aantal krachtige werkvormen met ICT die je morgen in jouw eigen klas kunt inzetten.

Niet alleen effectief leren met ICT is het doel van deze, maar je maakt meteen ook kennis met OnderwijsArena: een landelijke onderwijsacademie bij jou in de buurt met themasessies die door docenten worden gegeven.

Doelgroep: onder- en bovenbouw, havo en vwo docenten
Vak: vakoverstijgend

Designathon methode: ontwerpend leren voor VO

Ina Conkic en Eline Karlas (Designathon Works)

Doel: Inspiratiesessie voor leraren die aan de slag willen met Design-based learning waarbij leerlingen zelf creatieve oplossingen voor mondiale vraagstukken bedenken.

Korte toelichting en dan zelf aan de slag met de Designathon methode. Deze methode, een combinatie van ontwerpend leren en maakonderwijs, mobiliseert leerlingen om creatieve oplossingen voor sociale vraagstukken te bedenken. Leerlingen zetten daarbij hun kennis van wiskunde, biologie, natuurkunde, ontwerpen en maatschappelijke vakgebieden in.

We sluiten af met een inventarisatie van de manier waarop je dit op korte termijn in je lessen kunt toepassen.

Doelgroep: onderbouw, havo en vwo docenten, TOA’s en teamleiders
Vak(ken): vakoverstijgend

Rondleiding door de sterrenkoepels op het UvA Science gebouw

Esther Hanko (Anton Pannekoek Instituut voor Astronomie, UvA)

Doel: Ontdek de sterrenkoepels van het Anton Pannekoek Instituut en ontdek wat de studenten hier leren.

In één van de sterrenkoepels van het Anton Pannekoek Instituut staat de grootste professionele telescoop van Nederland. Kom kijken hoe deze werkt en leer hoe de studenten hem gebruiken voor hun onderzoeksprojecten.

Let op: i.v.m. trappen niet geschikt voor mensen die slecht ter been zijn. Rondleiding kan in het Engels zijn.

Doelgroep: onder- en bovenbouw, havo en vwo docenten, TOA’s en school-, team- en afdelingsleiders
Vak(ken): vakoverstijgend

Schoolleiders:  vakoverstijgende professionalisering met de Onderwijsarena (alfa/bèta/gamma)

Agnes Kemperman (Bètapartners) en Stan Poppe (Regiuscollege)

Doel: informeren over de aanpak van professionalisering voor alle vakken en uitwisseling van wensen en ideeën

Er is behoefte aan  praktische, betaalbare en toegankelijke nascholing vanuit praktijkervaring, waarmee docenten een basis leggen om samen te werken aan goed onderwijs. Bètapartners organiseert in samenwerking met de Onderwijsarena vakoverstijgende themasessies die ook toegankelijk zijn voor alfa- en gammadocenten. Michel van Ast zal in deze bijeenkomst de OnderwijsArena toelichten: docenten worden getraind om naast hun eigen lessen trainingen te geven aan collega’s, waar ook andere scholen in het netwerk aan deel kunnen nemen.

Met deze aanvulling binnen Bètapartners komen we tegemoet aan de wens van veel scholen om meer aandacht te besteden aan (vak)didactiek en het betrekken van de talen en de mens- en maatschappijvakken.

In deze sessie delen we de eerste ervaringen en bespreken we op welke manier de docenten kunnen worden gefaciliteerd en gemotiveerd om goed onderwijs te geven.

Doelgroep: school-, team- en afdelingsleiders
Vak(ken): vakoverstijgend

Tekenen van Evolutie?

Jelle Zandveld (WUR/UvA)

Doel: Illustreren van evolutionaire concepten met behulp van het proces van kopiëren van tekeningen.

De condities om evolutie plaats te laten vinden zijn variatie, selectie en reproductie. Deze condities zijn ook van toepassing op tekeningen. Namelijk, het natekenen van een tekening zorgt voor een vorm van reproductie met erfelijkheid, tekeningen zullen van elkaar verschillen (variatie), en uit een groep van tekeningen kunnen bepaalde tekeningen worden geselecteerd om te worden nagetekend.

In deze workshop gaan we na hoe dit idee uitgevoerd kan worden, en hoe aan de hand van deze ‘hands-on’ oefening verschillende concepten van evolutie kunnen worden geïllustreerd…

Doelgroep: onder- en bovenbouw, havo en vwo docenten en TOA’s
Vak(ken): biologie en tekenen

Kijken naar genetica met bio-informatica tools

Ken Kraaijeveld (Origins Center en UvA)

Doel: Illustreren hoe je met bestaande bio-informatische tools kunt zien hoe genetica ‘er uit ziet’ op DNA-niveau

Op de middelbare school leren we over genen die allelen hebben en die kunnen veranderen door mutatie en selectie. Maar wat is zo’n allel nou eigenlijk precies? En hoe zien mutaties eruit op het DNA? In deze workshop gebruiken we vrij beschikbare bioinformatica tools om klassieke genetische concepten handen en voeten te geven. De voorbeelden zijn ook prima te gebruiken in de les.

Let op: bij deze workshop heb je een laptop nodig. In de hal van Science Park zijn kluisjes aanwezig waarvan je gebruik kan maken.

Doelgroep: bovenbouw, havo en vwo docenten

Vakken: biologie, informatica

Digitale Geletterdheid – wat betekent dat voor jouw vak?

Eelco Dijkstra (Bètapartners)

Doel: Verkennen van de voorstellen van Curriculum.nu over Digitale Geletterdheid, consequenties voor de verschillende Bètavakken en inventariseren van de aanwezige en gevraagde DG-expertise binnen het Bètapartners-netwerk.

Digitale Geletterdheid (DG) omvat informatievaardigheden, ICT-basisvaardigheden, mediawijsheid en computational thinking. Veel scholen behandelen deze onderwerpen in meerdere of mindere mate, vaak meer dan verplicht in de kerndoelen en examenprogramma’s. In Curriculum.nu is een aanzet gemaakt voor een verplichte programma waarbij de scholen vrij worden gelaten in wat in bestaande vakken wordt ondergebracht en wat in een apart vak wordt behandeld.

In deze sessie beginnen we met de doelen en inhoud van Digitale Geletterdheid. Daarna behandelen we de vraag hoe jij DG onderwerpen kunt behandelen en wat dat betekent voor jouw vak. Tenslotte proberen we te inventariseren welke kennis en ervaring op het gebied van DG in het Bètapartnersnetwerk beschikbaar is en waar behoefte aan is.

Doelgroep: onder- en bovenbouw, havo en vwo docenten
Vak(ken): vakoverstijgend

De Schrödingervergelijking bij wiskunde en natuurkunde

Koen Peters (Bètapartners)

Doel: Ophalen wiskunde voor natuurkundigen / Laten zien waar wiskunde zit in de natuurkunde voor wiskundigen.

Het hele grote en het hele kleine spreken tot ieders verbeelding. De natuurkunde die regeert in deze twee sectoren heeft hele interessante aanknopingspunten om eens stevig wiskundig bezig te zijn! In deze workshop wil ik de Schrödingervergelijking behandelen, de natuurkundige ‘aannames’ doornemen die we nodig hebben en dan aan de slag om wiskundig te kijken welke (natuurkundige) conclusies we kunnen trekken. Deze workshop is dus bedoeld voor natuurkundigen die hun wiskunde willen ophalen en voor wiskundigen die aan de slag willen in een natuurkundige context.

Docenten kunnen met deze achtergrondkennis in hun lessen de essentie van deze belangrijke vergelijking goed over het voetlicht brengen.

Onderwerpen: differentiëren, primitiveren, differentiaalvergelijkingen, scheiden van variabelen, merkwaardig product.

Doelgroep: bovenbouw, vwo docenten

Vakken: natuurkunde en wiskunde

Ioniserende straling: vergunningvrije demo en practicum

Paul Dolk (opl. MBRT InHolland)

Let op: de inschrijving voor deze workshop is vol.

Doel: We nemen een vergunningsvrije demo en een practicum door om leerlingen kennis te laten maken met het fenomeen ioniserende straling, zowel theoretisch als praktisch.

De workshop bestaat uit een introductie van een half uur waarin de radioactieve bron wordt geïntroduceerd, metingen worden verricht en aan de hand van de metingen en data uit de literatuur een beeld wordt geconstrueerd van deze bron en zijn houder. De deelnemers worden geacht de rol van leerling te spelen en zich daarin in te leven. In het tweede half uur gaan vier groepjes van maximaal vier personen zelf meten (onder begeleiding) aan een eigen bron om de afbuiging van bèta-stralen in een magneetveld te bepalen.

Een en ander is geheel vrij van vergunningsplicht en dat geeft de vrijheid om het onderwerp in het curriculum te plaatsen als opmaat voor bij voorbeeld het Utrechts Ioniserende Stralenpracticum.

Doelgroep: onderbouw en bovenbouw havo en vwo, docenten en TOA’s

Vakken: natuurkunde

Experi-box: kist vol onderbouw experimenten

Anna Los (Spinozalyceum), Edward Wolfs (Stichting Experi-box)

Doel: Verkenning hoe met simpele middelen en op een praktische manier experimenten gedaan kunnen worden zoals op scholen in Afrika.

De Experi-box is een houten leskistje ontwikkeld voor Oeganda gevuld met onderdelen voor Bèta-proefjes, vergezeld van practicuminstructies.
De lessen in de onderbouw kunnen worden verlevendigd en geïllustreerd door experimenten uit deze kist. Ook Nederlandse scholen kunnen zulke eenvoudige kistjes (Bèta-box?) samenstellen waarmee een mooie set experimenten op een praktische en inzichtelijke manier kan worden uitgevoerd. Ook spullen voor een Bèta-game kunnen worden toegevoegd. Een compacte kist kan ook gemakkelijk opgeslagen worden en meegenomen worden naar andere locaties.

In deze workshop gaan deelnemers zelf werken met de inhoud van de Experi-box en bespreken we ideeën voor het ontwikkelen van een eigen Bèta-box.
De deelnemers worden ook uitgenodigd om verder te kijken naar mogelijkheden voor educatieve uitwisseling met Afrika via Sisterschools en Reisvriend.

Doelgroep: klas 1-6 havo en vwo TOA’s en docenten
Vak(ken): natuurkunde, scheikunde, biologie, wiskunde en informatica

Leerdoeldenken

Michel van Ast (OnderwijsArena)

Doel: Inzicht en oefening in hoe je vanuit leerdoelen je eigen onderwijs vorm kunt geven.

Leerdoelen vormen de basis om je onderwijs vorm te geven en het maakt voor leerlingen heel duidelijk wat er van ze wordt verwacht.

We doorlopen in deze workshop in sneltreinvaart het hele proces van heldere leerdoelen formuleren tot en met het vormgeven van een les op basis van die leerdoelen. Je gaat bovendien na wat leerdoeldenken jou en je leerlingen opleveren, je krijgt handvatten om leerdoeldenken vorm te geven en je ontvangt een stappenplan om tijdens en ook na de workshop aan de slag te gaan.

In deze workshop gaat het niet alleen over leerdoelen en leerdoeldenken, maar maak je ook kennis met OnderwijsArena: een landelijke onderwijsacademie bij jou in de buurt met themasessies die door docenten worden gegeven.

Doelgroep: onder- en bovenbouw, havo en vwo docenten en teamleiders
Vak(ken): vakoverstijgend

Vampiers

Bas de Bruin (UvA)

Doel: Informeren over wat we inmiddels weten over de chemie van bloed aan de hand van de legende van vampiers.

Waarom is ons bloed rood? Welke stoffen zorgen hiervoor, en hoe zit het met de kleur van bloed bij andere dieren? Bas de Bruin, hoogleraar Bio-inspired sustainable catalysis, neemt je mee in de chemie van bloed en de legende van vampiers.

Doelgroep: onder- en bovenbouw, havo en vwo, docenten en TOA’s
Vak(ken): biologie, NLT, en scheikunde

Wetenschap & Onderzoek en het profielwerkstuk

Herbert van de Voort (Hyperion Lyceum)

Doel: Inzicht geven in opzet van het profielwerkstuk en aanleren academische vaardigheden op het Hyperion Lyceum en onderling hierover eigen ideeën en informatie uitwisselen.

Op het Hyperion Lyceum volgen leerlingen in leerjaar 5, twee uren per week het zelf-ontwikkelde vak Wetenschap & Onderzoek (W&O). Dit vak draait om academische vaardigheden en dient als voorbereiding op een vervolgopleiding en als voorbereiding en start van het profielwerkstuk. De volgende stap is om het als schooleigen examenvak erkend te krijgen door het Ministerie van Onderwijs.

Na een presentatie van de huidige opzet op het Hyperion Lyceum is er tijdens de workshop voldoende gelegenheid voor de deelnemers om eigen opzetten, informatie en ervaringen uit te wisselen. Zo hebben deelnemers tips en ideeën om mee terug te nemen naar de eigen school.

Let op: je kunt materiaal dat op de eigen school wordt gebruikt meenemen.

Doelgroep: bovenbouw, havo en vwo docenten, TOA’s, schoolleiders en teamleiders
Vak(ken): vakoverstijgend

Rondleiding kassen

Dr. Petra Bleeker en Dr. Frank Takken (UvA)

Let op: de inschrijving voor deze rondleiding is vol.

Doel: Inkijkje in het onderzoek van de vakgroepen die zich bezig houden met onderzoek aan planten.

Deze rondleiding naar de kassen geeft een inkijk in het onderwijs en het onderzoek dat verschillende vakgroepen werkend aan planten verrichten. Ons werk richt zich op het, tot op moleculair niveau, begrijpen hoe planten omgaan met biotische en abiotische factoren, hoe zij interacteren met insecten, microben en andere organismen en hoe zij diversifiëren in de loop van evolutie.

Doelgroep: onderbouw en bovenbouw, docenten, TOA’s, schoolleiders en team- afdelingleiders
Vak(ken): biologie

Schoolleiders: De ontwikkeling van vaksteunpunten voor alfa en gamma

Agnes Kemperman (Bètapartners) en Jeroen Goedkoop (UvA)

Doel: Verkenning wensen steunpunt (professionalisering van docenten) voor de talen en de mens- en maatschappij vakken

Veel schoolleiders geven aan dat een vaksteunpunt in Noord-Holland / Flevoland, zoals dat bij de bèta’s geregeld is, ook heel gewenst is voor de talen en de mens- en maatschappij vakken. Het gaat om betaalbare  inhoudelijke en (vak)didactische professionalisering die aansluit op de eigen behoefte georganiseerd in een enthousiasmerend en inspirerend vaknetwerk.

Op dit moment worden daarvoor plannen gesmeed bij VU/UvA. Uw input en die van de docenten is van groot belang:  een vaksteunpunt werkt alleen optimaal als ook de behoeftes vanuit de scholen en docenten duidelijk zijn. We nodigen u van harte uit om, samen met bijvoorbeeld een sectieleider of teamleider, mee te denken over een gezamenlijk netwerk  voor de talen en de mens- en maatschappijvakken. Daarnaast kunt u contacten leggen met de aanwezige staf van de desbetreffende faculteiten.

Doelgroep: school-, team- en sectieleiders
Vak(ken): vakoverstijgend