Modeldidactiek is een veelbelovende didactiek voor de bètavakken, geïnspireerd op de Amerikaanse Modeling Instruction(™) aanpak. Voor deze didactiek is veel Engelstalig docentenmateriaal beschikbaar en in Nederland is een project gestart om in een professionele leergemeenschap (PLG) materiaal te ontwikkelen voor de Nederlandse situatie. Het focus ligt daarbij op natuurkunde, maar uitbreiding naar biologie en scheikunde wordt verkend. 
Graag komen we in contact met geïnteresseerden die mee willen kijken of zelfs mee willen doen. Ook docenten/vakdidactici biologie en scheikunde zijn zeer welkom.
Op deze pagina vind je:
- Informatie over de methodiek
- Informatie over het project en de bijeenkomsten
- Ontwikkeld materiaal en ervaringen
- Bronnen en links
Informatie over de methodiek
De didactiek Modeling Instruction(™) werkt volgens het principe van “guided inquiry” en is gestart door David Hestenes en Malcolm Wells. Voor het Amerikaanse onderwijs is een uitgebreide set docentenmateriaal ontwikkeld door de AMTA organisatie voor alle bètavakken. Centraal is het werken met modellen die door leerlingen zelf worden ontwikkeld vanuit experimenten. De vakinhoud wordt daarmee niet eerst uitgelegd, maar er wordt gestart met een experiment dat door de leerlingen wordt geanalyseerd. Geleid door de docent bouwen zij een model op dat het experiment kan beschrijven. Een korte introductie is te vinden in deze video: A Modeling Approach to Physics Instruction – YouTube.
Bij Modeling Instruction(™ ) werken leerlingen volgens de modelleercyclus: leerlingen verwoorden een toetsbare hypothese, ontwerpen een experiment om deze hypothese te testen, voeren het experiment uit en bouwen vervolgens een wetenschappelijk model op, op basis van de data uit hun experiment. Dit model wordt op verschillende manieren gerepresenteerd: in woorden, met grafieken, met formules en met verschillende diagrammen.
Ze gebruiken dit model vervolgens om voorspellingen te doen over vergelijkbare situaties. Ten slotte worden ze geconfronteerd met een situatie waar hun model geen uitspraak over doet, waarna er een nieuw model wordt opgebouwd. Hierna wordt ook dit model gebruikt voor nieuwe situaties en zo wordt de cyclus steeds opnieuw doorlopen. Uit onderzoek is gebleken dat deze aanpak effectiever is dan traditionele manieren van onderwijs.
De opdrachten voor de leerlingen zijn zeer zorgvuldig uitgedacht. Er is veel vrijheid, maar door de randvoorwaarden die gesteld worden garandeert de docent het optimale resultaat. Er is uitgebreid docentenmateriaal beschikbaar waarmee de docent goed ondersteund wordt zodat het leerproces beheerst verloopt.
Docenten en leerlingen vinden lessen in deze vorm meestal erg leuk. In plaats van weer een les in de schoolbanken gaan ze in groepen zelf aan de slag in de klas of daarbuiten. Bij het bekijken van de resultaten van de experimenten ontstaat verwondering, en daarmee ook interesse en motivatie.
Informatie over het project en de bijeenkomsten
Op 2 juni 2022 is door het vo-ho netwerk Bètapartners een eerste verkennende workshop verzorgd door Dan MacIsaac en Kathleen Falconer van de AMTA (zie de terugblik op deze bijeenkomst) met docenten en vakdidactici natuurkunde uit het hele land. Uit de deelnemers van deze workshop is een groep gevormd van docenten die graag wilden experimenteren met Modeling Instruction(™ ) in hun eigen lessen en elkaar daarbij wilden helpen.
In het schooljaar 2022-2023 is deze groep deelnemers in een professionele leergemeenschap vier keer bij elkaar gekomen. De groep heeft zich beperkt tot het schoolvak natuurkunde. Daarbij is materiaal vertaald en uitgeprobeerd. De ervaringen zijn zeer positief: Het blijkt goed te lukken om de gewenste leerresultaten te bereiken en de lessen zijn interessant voor leerlingen. Docenten moeten wel al voldoende ervaring hebben met lesgeven om het proces goed te kunnen begeleiden. De didactiek lijkt daarmee niet geschikt voor startende docenten. Zie ook de NVOX .
De opzet van de bijeenkomsten in schooljaar 2023-2024:
- We organiseren drie bijeenkomsten op verschillende scholen
- Tijdens elke bijeenkomst wordt vertaald en deels bewerkt materiaal gepresenteerd. In de bijeenkomst wordt het materiaal op elkaar “geoefend”.
- Van deelnemers wordt verwacht dat ze tussen de bijeenkomsten door het gepresenteerde materiaal uitproberen en van feedback voorzien.
- Bij een volgende bijeenkomst worden ervaringen uitgewisseld en worden nieuwe activiteiten geoefend.
– Datums bijeenkomsten:
Sessie 1: donderdag 19 oktober 2023 tijd: 14:15 – 19:00, inclusief diner.
Sessie 2: woensdag 10 april 2024
Sessie 3: donderdag 6 juni 2024
De locaties en tijden worden gepland in onderling overleg. De deelnemers komen meestal uit de regio’s Noord- en Zuid-Holland.
De bijeenkomsten worden geleid door Onne Slooten (Amsterdams Lyceum ) en Ed van den Berg (oud-vakdidacticus), met ondersteuning van de vaksteunpuntcoördinator Natuurkunde van Bètapartners, Saïd el Haidouri. Liliane Bouma (Bètapartners) begeleidt het project.
De PLG wordt georganiseerd door Bètapartners, de scholen van de deelnemers ondersteunen het project en de penvoerder is de vakvereniging voor de bètavakken, de NVON. Het materiaal komt open beschikbaar voor alle docenten in Nederland op Wikiwijs in samenwerking met Kennisnet. Voor dit project is subsidie onder het Groeifonds project Impuls Open Leermateriaal aangevraagd en voorlopig toegekend.
Er is budget beschikbaar voor ondersteuning bij het ontwikkelen, editen en beschikbaar maken van het materiaal en voor ondersteuning bij projectcoördinatie en organiseren van bijeenkomsten. Geïnteresseerden kunnen zich melden bij Liliane Bouma of via Bètapartners.